22 augustus 2017. The morning after. Eigenlijk helemaal geen speciale dag. Ik breng de dag door in Paducah, met een stevige stapel pannenkoekjes van IHOP als ontbijt en een bezoekje aan brouwerij Dry Ground later op de dag; deze blijken ook een bier gebrouwen te hebben ter gelegenheid van de zonsverduistering. Umbra. Een donker bier met een uitermate plezierige smaak. De belofte is al gedaan om deze in 2024 opnieuw uit te brengen. Het krijtbord aan de muur dat het eclipsfeest van gisteren aankondigde telt nu opnieuw af, en kondigt, nu al, het eclipsfeest van 2024 aan. Desgevraagd wordt inderdaad bevestigd dat het de bedoeling is dat de komende zes jaar zo te houden en op dit krijtbord de dagen af te tellen tot 2024.

14 augustus rij ik in de ochtend direct door tot Huntsville. Op het moment dat ik Birmingham passeer is het nog te vroeg om er effectief iets te ondernemen, en omdat ik voor de middag een AirBnB heb besproken in Huntsville wil ik daar niet al te laat arriveren. Al is er natuurlijk altijd iets dat mij van die gedachte af kan brengen, en in dit geval is dat het fenomenale ruimtevaartmuseum in Huntsville. Vanuit Europees perspectief een beetje bizar dat het allerallereerste dat je hier te zien krijgt een trots borstbeeld is van Wernher von Braun. Was dat niet die man die voor Nazi-Duitsland een raket bouwde om Londen mee te bombaderen? – klopt, maar meteen na de oorlog begon zijn tweede carriere met een nieuw paspoort en een ,a href=”https://en.wikipedia.org/wiki/Saturn_V”>nieuwe raket, en ditmaal zette hij daarmee mensen op de maan.
Uiteindelijk is bijna alles in Huntsville gerelateerd aan NASA en de legerbasis. Natuurlijk zijn er bedrijven gevestigd als bijvoorbeeld Boeing, maar die zitten er vooral omdat die andere twee er zitten. Wie het dichts bij het vuur zit warmt zich het best.
Op het Space & Rocket Center lopen opvallend veel kindjes rond, maar dat blijkt een reden te hebben. Veel ouders sturen hun kindjes op Space Camp. Rustig voor de ouders, leuk en leerzaam voor de de kindjes en zij krijgen er op hun school ook nog weer studiepunten voor. Grappig genoeg blijkt de meest prominente oud-kampdeelnemer de Europese Samantha Cristoforeti. Astronaut, straaljagerpiloot in het Italiaanse leger, de eerste Italiaanse vrouw in de ruimte, de eerste mens die in een baan om de Aarde espresso heeft gebrouwen en dus ook nog oud-deelnemer aan Space Camp. Haar foto is op veel billboards en foldermateriaal terug te vinden, hier.

Na dit bezoek aan het Space & Rocket Center ga ik kennismaken bij mijn AirBnB, en daarna ga ik (te voet) de binnenstad verkennen. Huntsville blijkt een leuke, levendige stad met een heleboek kleinschalige bierbrouwerijen. Er is zelfs een tour langs al deze brouwerijen. Iedere deelnemer die op alle deelnemende lokaties een kartonnetje af laat stempelen krijgt na het behalen van het laatste stempeltje een flesopener. Leuk voor wie daar de tijd voor kan en wil nemen.

Op het internet verschijnen foto’s van de opbouw van het Lowlands-terrein. Sinds mensenheugenis is dat mijn weekendje minivakantie in augustus. In deze hele eeuw heb ik nog geen jaar overgeslagen.
Tot nu; ik ben mijn tas aan het inpakken, niet voor dit jaarlijkse kampeerweekendje, maar juist om een heel andere kant op te gaan. Florida, in plaats van Flevoland.
Hoe graag ik ook,ook dit jaar, een tentje had willen bouwen op die blubberige poldergrond, er zijn dingen die ik nog veel minder graag wil missen dan dat festival, en als beide gebeurtenissen voor hetzelfde weekend zijn gepland, dan moet je keuzes maken.

Niet vergeten nu de klok te verzetten…

Op de kop af 120 jaar na vandaag, op 7 oktober 2135, zal er eindelijk, voor het eerst sinds 1715, weer een totale zonsverduistering zichtbaar zijn in Nederland! Ik kan haast niet wachten!

Friday, a total solar eclipse will be visible from the Faroe Islands and Svalbard. Weather permitting, this will be an extraordinary and spectaculary miraculous sight well worth the trip north.

Throughout Europe, the moon will partially cover the sun. Whoever looks up to the sun at the right time, through proper filters, will see the sun’s apparent shape change from a disc into a
croissant. As this happens, the moon casts a shadow over Europe, dimming the light of the sun. Shadows become blurry and the color of the sky darkens toward a darker kind of blue, like an eerily awkward twilight.

Over the past couple of weeks, many news outlets covered the story that this event could cause the European power grid to become unstable. The Express even fotoshopped a gloomy image of a thick annular solar eclipse into a night shot of the Elizabeth Tower in a story they dramatically titled BLACKOUT warning: Biggest solar eclipse since 1999 could lead to power cuts across Europe. This article should be taken with more than just a single grain of salt, since it starts by falsely claiming “the UK is plummeted into darkness by a total eclipse of the sun” – which it is not. It won’t get darker than it does each and every evening. Also, the risks of power outages in the UK are negligible. The installed capacity of solar panels in the UK is too low to cause a major unbalance in the UK’s power supply. Same can de said about the imports and exports through the interconnectors to continental Europe. And since both Interconnexion France Angleterre and BritNed are direct current connections, disturbances in the grid frequency of the continantal European grid won’t drag the UK’s grid down with it.

Theoretically, though, these disturbances could occur in continental Europe this friday. In the enitire European power grid, all three phases oscillate on a beautiful, perfectly maintained frequency of 50 Hertz. This is the grid’s heartbeat, and the gentle humming you can hear in the vicinity of a high voltage transformer.
All power plants connected to this grid will carefully measure and respond to it and do their utmost to cancel out any disturbances. If the frequency drops below 50 Hz, it means more power is consumed than generated, so powerplants will fire up. If the frequency rises above this 50 Hz, it means that supply exceeds demand, so powerplants will produce less to, again, balance supply and demand.

An ever increasing part of the central European energy supply is generated using renewable resources. The greatest powerhouse in this, is Germany; both the Energiewende and the Atomausstieg greatly decreased the amount nuclear power yet boosted the amount of solar and wind power in the energy mix – with trusted coal and lignite powered plants to provide grid stability by maintaining the 50 Hz grid frequency. Machines that were once engineered to continuously run baseload are retrofitted to run part load, from where they can fire up or down, whenever needed. On days with changable weather, balancing is a very dynamic process, since changes in wind velocity or cloud cover immediately and drastically affect the inflow of renewable energy.
That is what is bound to happen during friday’s solar eclipse, too. In the time the lunar shadow sweeps across Europe, the input of all solar panels will decrease. Just as they would at dusk. Then, though, once the Earth comes out of the lunar shadow again, the amount of solar energy produced will increase at an incredibly steep ramp. This effect does not compare to what happens every morning when the sun rises, since the sun had already risen – and is close to noon. When the production of solar energy peaks. It is this ramp that makes the tabloids speculate it could cause a cascade effect, leading up to a total blackout like the one the northeast of the USA experienced little over a decade ago. After all, the fossil fueled powerplants hooked to the grid will have to compensate for all the excess electricity suddenly produced by décreasing their own production. In a controlled fashion, of course. After all, the beautiful 50 Hz grid frequency has to be maintained at all cost, and if it fluctuates too much, or rises or drops too steep, it could cause a load rejection of either a powerplant, an interconnector between countries, or a solar inverter or all of the above.

Fortunately, the utility providers like utilitysavingexpert.com are well aware of all this and have taken appropriate measures to cope with it. This keeps everyone happy; the tabloids can publish their scaremongering horror stories, while the rest keeps enjoying continuous supply of electricity – and the most fortunate ones will a hauntingly beautiful solar eclipse.

Aanstaande vrijdag is het zover; dan schuift de maan voorzichtig voor de zon, en is er in Europa een zonsverduistering zichtbaar. Bij onbewolkte hemel is het een prachtig gezicht om, goed voorbereid, te kijken wat er gebeurt terwijl meer dan 80% van het zonoppervlak zich verschuilt achter de maan. Het is nog veel mooier ergens te gaan kijken waar de zon voor 100% achter de maan verdwijnt, maar wie dat wil zien zal op moeten staat uit z’n luie stoel. De zonsverduistering van aanstaande vrijdag is alleen volledig op een paar eilandjes in de buurt van de poolcirkel. Ten overvloede; daar is het koud. Zo koud dat de lokale auoriteiten er waarschuwen goed op te passen voor ijsberen.

Tegelijkertijd is er wat paniek. Vooral de Engelse tabloids hebben pagina’s volgekalkt met bangmakende artikelen over het desastreuze effekt dat deze zonsverduistering zal hebben op de elektriciteitsvoorziening in Europa. Niet alleen de de zon, maar ook alle lampen zullen zwart licht gaan geven, als je deze tabloids mag geloven. Vergeet niet om online casinos slots te bekijken in Europa. Je zal er geen spijt van krijgen!

Wat is er aan de hand? Een steeds groeiend deel van de Europese elekticiteit wordt opgewekt met zonnepanelen. Die gaan elke ochtend braaf leveren aan het net, en stoppen daar na zonsondergang weer mee. Het moge duidelijk zijn dat zonnepanelen minder vermogen leveren als de zon minder hard schijnt; bij bewolkt weer, regen, maar dus ook bij een zonsverduistering. Dat geeft niet, want er zijn meer dan genoeg conventionele elektriciteitscentrales beschikbaar om een tekort of een overschot weg te kunnen regelen. Hierdoor kun je ook bij windstil weer en na zonsondergang nog gewoon de wasmachine of de TV aanzetten, en valt in de zomer de airco niet meteen uit als er een regenbuitje overtrekt. Bovendien gebeurt het eigenlijk nooit dat het overal tegelijk regent, dus wat je hier te weinig hebt, kun je wel ergens anders vandaan halen.

Doordat alle elektriciteisnetwerken van continentaal Europa met elkaar verbonden zijn, krijg je echt een oersterk net. In plaats van kleine vijvertjes waarin elk plonsje een golfbeweging veroorzaakt die tijdenlang naijlt, vormen alle netwerken samen een grote zee, waarin diezelfde golf snel uitdempt. Als het hard waait in Denemarken, en er daardoor veel meer windenergie wordt geproduceerd dan het hele land verbruikt, regelen elektriciteitscentrales in heel Europa terug, zodat vraag en aanbod weer met elkaar in balans zijn. Op diezelfde manier wordt ook het effekt van een zonnige of juist regenachtige dag weggeregeld.

Het vervelende waar we aanstaande vrijdag mee te maken krijgen, echter, is het volgende; meer dan de helft van alle in Europa opgestelde zonnepanelen staan in Duitsland en Italië. De penumbra passeert deze landen ongeveer tegelijkertijd. Voor het mensenoog is dit amper waarneembaar, maar voor zonnepanelen wel. Meer dan de helf van alle zonnepanelen in heel Europa gaan dus bijna gelijktijdig minder leveren. De ENTSO-E heeft een heel lezenswaardig rapport geschreven over dit onderwerp, en volgens hun berekeningen zal in de tijd dat de schaduw van de maan over Europa trekt, de produktie van zonneenergie dalen met 400 megawatt per minuut – en dat een half uur lang! Zoals altijd wordt deze daling opgevangen met centrales die op fossiele brandstoffen worden gestookt. Dat is dagelijkse kost voor de elektriciteitsproducenten, maar het tempo waarin het deze keer gebeurt is dat niet. Er zijn tientallen, zoniet honderden, elektriciteitscentrales nodig die in dat halve uur van deellast naar vollast op moeten regelen – en ze zullen allemaal flink gas moeten geven om het tempo bij te kunnen houden. Daarna, echter, volgt de volgende uitdaging; de zon komt weer achter de maan vandaan, en terwijl de schaduw van de maan verdwijnt, gaan de Europese zonnepanelen weer leveren, in een tempo waar je haast duizelig van wordt. Volgens het hiervoor genoemde rapport van de gezamenlijke Europese netbeheerders gaat het om 700 megawatt per minuut. Allemaal vermogen dat zonet met veel pijn en moeite bijgeschakeld is, moet nu weer weg. Al die centrales die zonet volop gas hebben moeten geven, moeten nu vól op de rem gaan staan om te zorgen dat vraag en aanbod met elkaar in balans blijven. Gaat dit te snel of te langzaam, dan heeft dat gevolgen voor de lichtnetfrequentie in Europa. Deze moet ten koste van alles 50 Hz blijven, maar zal stijgen als er meer elektriciteit wordt opgewekt dan dat er wordt verbruikt, of dalen als er juist te veel wordt verbruikt en te weinig geproduceerd. Iedereen die wel eens een klein generatortje op benzine heeft gebruikt, en daar ineens een koffiezetapparaat op aansluit die kent dat. Gebeurt dit te heftig, dan zou een elektriciteitscentrale uit kunnen vallen. Zonnepanelen doen hetzelfde; zodra de omvormers een verstoring in de lichtnetfrequentie waarnemen, ontkoppelen ze van het elektriciteitsnet. Dat hoort zo; er is altijd iets bijzonders aan de hand als de lichtnetfrequentie níét precies 50 hertz is, en door uit te schakelen wordt vervolgschade voorkomen.
Dit kán echter ook een kettingreaktie veroorzaken of versterken, zoals in 2003 gebeurde in het noordoosten van de Verenigde Staten. Gelukkig zijn de Europese elektriciteitsproducenten goed voorbereid op wat er vrijdag gaat gebeuren. Ik weet zeker dat mijn koelkast het vrijdag gewoon blijft doen.

In 2009 zag ik de langste totale zonsverduistering van deze eeuw vanaf een grote boot op de Stille Oceaan. Aan boord van deze boot, de Costa Classica, werden gelukkig ook boeiende lezingen gegeven. Onder andere door Lucie Green.
Zij heeft een erg leerzame video online gezet met informatie over het veilig bekijken van de zonsverduistering op 20 maart 2015.

De langverwachte dag is daar. Vandaag zal in een smalle strook land over Afrika, van Gabon, via de Congo’s, Oeganda, Kenia, Ethiopië tot Somalië een totale zonsverduistering te zien zijn. Hier in Pokwero gebeurt dat pas in de namiddag, en de verduistering duurt nog maar een kleine 20 seconden, terwijl dezelfde zonsverduistering in Gabon nog een hele minuut duurt, en boven de oceaan zelfs nog langer. Toch heb ik rationeel de keuze gemaakt voor deze 20 seconden, omdat de kans op mooi weer groter is dan ten westen van hier, waar je vooral tropisch regenwoud aantreft. Het is een beetje onlogisch om in de regentijd naar het regenwoud te gaan als je de zon wilt zien
Het feit dat er hier een bekende Nederlandse weerman rondloopt sterkt me in de gedachte dat ik waarschijnlijk een verstandige keuze heb gemaakt.
Het hele gehucht Pokwero is in een feestelijke stemming. Er zijn kraampjes waar eten, drinken en T-shirts worden verkocht en Coca Cola heeft er een podium waar een DJ muziek draait. Bij Owiny Primary School blijkt de sponsoring vooral in handen van concurrent Pepsico. Er hangen vlaggen van de bekende frisdranken Pepsi en MountainDew (dat hier voluit geschreven wordt; de afkorting MTN lijkt te veel op de merknaamnaam van een telecomprovider) en ook hier is een complete markt waar eclipsbrilletjes, houtsnijwerken, shirts, drinken en eten worden verkocht. Er zijn strenge veiligheidsmaatregelen. Iedereen met een fotocamera of een tas moet z’n tas laten röntgenen en door een metaaldetector lopen. Op het sportveld waar gisteren alleen nog maar een monument stond, staan nu tenten vol plastic tuinstoelen. Om de een of andere reden mag ik in het VIP-vak zitten. Recht voor me zit, in vol ornaat, compleet met galajurk, sjerp en diadeem, Miss Uganda.
Voorafgaand aan de zonsverduistering wordt een compleet programma vol zang en dans vertoond waarvan helaas weinig te verstaan is. De luidsprekers staan niet op een centraal punt opgesteld, maar zijn verspreid over de tenten waardoor alle geluiden versmelten tot een wilde kakofonie van echo’s. Zonde, want iedereen die hier mag staan legt zijn ziel en zaligheid in z’n optreden.
Een goeie tien minuten voorafgaand aan het eerste contact is het officiële gedeelte afgelopen, en wordt iedereen uitgenodigd de tuinstoeltjes op het veld te zetten, en met gepaste oogbescherming te wachten tot de maan voor de zon schuift. Dat duurt niet lang. sterker nog; ik twijfel minutenlang of er sprake is van eerste contact of een wolk voor de zon. Het blijkt inderdaad de maan die een voorzichtig hapje van de zon knabbelt. Al zijn het niet veel later ook wolken die roep in het eten komen gooien. Veel, hele dikke wolken. Net als vorig jaar vrees ik dat nu echt het moment is aangebroken dat ik voor ‘t eerst van mijn leven geen totale zonsverduistering maar een zware wolkenlucht te zien krijg. Maar ook nu weer komt alles goed. Enkele minuten voor de totaliteit breekt het wolkendek open en is de zon weer goed zichtbaar. De zon is nog niet eens geheel verduisterd, en nu al klinkt er een enorm gejuich. Dit gejuich vermengt zich met opzwepende muziek. Veel mensen staan liever dan dat ze zitten, of zijn zelfs aan het dansen. Het licht van de zon is anders. Geler. Fletser. Schaduwen zien er onscherp uit. Nu en dan een windvlaag. Het is bijna zover. Dan de totaliteit zelf. Wederom veel gejuich. Een prachtige gebroken diamanten ring aan het begin, een corona die te kort zichtbaar is om de details ervan te onthouden, en dan wederom een diamanten ring. Derde contact. De totaliteit is voorbij. Wat was het kort, maar ook mooi en ook spannend.

Na afloop van de totaliteit vertrekken de eerste mensen alweer. De die hards blijven. Sommigen omdat een zonsverduistering pas voorbij is als de maan niet meer voor de zon staat. Anderen om te blijven dansen op de nog altijd luid spelende muziek, nog anderen om op de foto te gaan met het eclipsmonument dat eerder vandaag officieel werd onthuld door de president. Dit was niet de mooiste zonsverduistering ooit, maar wel een superspannende, en uitermate bijzondere ervaring. Volgende keer weer?

Ik koop nog wat te eten. We hebben een lange rit terug voor de boeg. De bakjes en de vorkjes zijn op, dus het eten wordt geserveerd in een plastic zakje en mijn handen worden gewassen. Het beste eetgereedschap zijn je eigen handen.
Bij de auto aangekomen blijkt dat we op de terugweg ruimer kunnen zitten. De Duitse jongens krijgen van een groep mensen een lift naar hun volgende bestemming. Dat scheelt ze een rit naar en overnachting in Kampala en een busrit. Ze beginnen ook meteen te drammen of ze niet een deel van hun benzinegeld terug kunnen krijgen, omdat ze niet meer mee terug zullen rijden.
Nu er wat meer ruimte in de auto is, is er de mogelijkheid een oud mannetje met een doorgroefd gezicht een rit terug naar Pakwach aan te bieden. De Amerikaanse jongen gaat hiervandaan door naar Fort Portal dus ook hij gaat niet mee terug naar Kampala. Dat maakt de terugrit duurder, maar zorgt wel voor wat meer beenruimte op de lange, lange weg terug.

Het al dan niet officiële tourshirt voor wat met recht The
Greatest Show on Earth mag heten…

25 augustus 2012 overleed Neil Armstrong. Hij was de eerste mens die voet zette op de maan. Daarbij sprak hij de legendarische woorden ‘One small step for man, one giant leap for mankind‘. Aan die zin ontbreekt het woord ‘a’ waardoor het geen statement meer is maar een paradox.
Die historische verspreking valt echter valt in het niet bij de vele onvolkomenheden die opduiken in de berichtgeving over het overlijde van Neil Armstrong. NBC meldt dat niet Neil Armstrong maar Neil Young het tijdelijk voor het eeuwige heeft verruild, volgens De Telegraaf was Armstrong niet de eerste mens op de maan, maar de eerste mens op Aarde en het late NOS Journaal en Nieuwsuur roepen voor hun berichtgeving de expertise in van Wubbo Ockels. Rik van de Westelaken spreekt hem in Nieuwsuur per ongeluk aan met ‘meneer Wokkels’ en zowel het Journaal als Nieuwsuur kondigen Ockels aan als eerste Nederlander in de ruimte, maar die eer valt toch echt nog steeds te beurt aan Lodewijk van den Berg.

Een gezellige rondleiding door een zwevend buitenaards complex, zo groot als een voetbalveld, waar alles op z’n plek wordt gehouden met klittenband en Duct-tape en waar rozijntjes uit de lucht worden gehapt.

Fenomenaal. Vanmorgen, in alle vroegte werd alles uit de kast getrokken, tot parachutes en een zwevende lier aan toe, om de Curiosity netjes op het Marsoppervlak te zetten. En da’s gelukt. Een compleet rijdend laboratorium, zo groot en zwaar als een auto kan zijn werk gaan doen

De eerste Venusovergang sinds 2004 ging ongemerkt voorbij aan regenachtig Nederland. Hoewel de webcast vanaf Hawaii zeer de moeite waard was om te bekijken en deze gebeurtenis vele adembenemend mooie foto’s heeft opgeleverd is er natuurlijk maar 1 manier om dit echt goed te aanschouwen – met eigen ogen. Hopelijk is het in 2117 beter weer..

Het is zover. Sojoez TMA-04M is onderweg naar het internationale ruimtestation ISS. Teletekst meldt doodleuk dat dat is om André Kuipers op te halen, maar die blijft nog een tijdje. Daniel Burbank, Anton Shkaplerov en Anatoli Ivanishin zaten al een maand langer daarboven en zijn daarom eind april naar huis gegaan. Zij zijn degenen die door de nieuwe bemanning is afgelost.
Met de aankomst van Acaba, Padalka en Revin zijn ze boven weer met z’n zessen. De aflossing voor Kuipers komt pas in juli.