23 september 2015, drie uur ‘s middags verzamelen zich een handvol startups die zijn voortgekomen uit UtrechtInc, de incubator van Universiteit Utrecht. Zij zullen zich vandaag presenteren voor een select groepje genodigden. Een unieke wisselwerking. De aanwezigen krijgen een interessant kijkje in de dynamische wereld buiten de eigen organisatie. Dapper, want bijna alle bedrijfjes die zich hier presenteren vissen in dezelfde vijver, zie het ieder op zijn eigen manier, met een eigen visie.

De dag wordt ingeleid met een mooi praktijkvoorbeeld van één van de zich presenterende bedrijven die een project is gestart waarbij de klanten van een groot elektriciteitsbedrijf de mogelijkheid geboden wordt zonnepanelen te gaan huren. De daarbij opgedane ervaringen zullen voor beide betrokken partijen meer inzicht geven in een deel van de markt dat nog goeddeels onontgonnen terrein is. Deze samenwerking wordt vergeleken met een date “zonder meteen te trouwen.”

Hierna volgt een mooi betoog over intrapeneurship; het scheppen van een klimaat binnen een bedrijf, waarin het personeel zelf met creatieve nieuwe ideeen komt, en deze aktief verder ontwikkelt en in de markt zet. De boodschap daarvan is eigenlijk tweeledig. Niet alleen een stukje inspiratie voor de mensen op de werkvloer om een visie niet onuitgesproken te laten, maar ook een signaal naar hogere managementslagen om niet bang te zijn dat het eigen personeel er op termijn met alle klanten vandoor zal gaan. Als voorbeeld wordt aangehaald hoe Gmail is ontstaan uit het knutselwerk van een medewerker van Google, die van zijn werkgever daartoe de vrije hand heeft gekregen. Verder wordt de transitie van de mijnbouwbedrijven DSM en 3M gegeven, die zich allebei hebben omgeturnd tot producent van van alles en nog wat.

Nu is het de beurt aan de startups om zich te presenteren. Wat mij heel erg opvalt; de drie startups Senfall, Cohere en Solease zijn elk in hun eigen niche bezig, maar schuren wel redelijk dicht tegen elkaar aan en zouden elkaar uitstekend kunnen versterken. Senfall is op de keper beschouwd gewoon een energieleverancier, die net als alle anderen groothandelsvolumes elektriciteit inkoopt en dit verkoopt aan haar klanten. Waar Senfall afwijkt van de traditionele electriciteitsbedrijven is dat deze al vooruitloopt op de markt van morgen, waarin het elektriciteitsnet slim is, en de prijs van minuut tot minuut kan stijgen of dalen, afhankelijk van vraag en aanbod. Ze hebben algoritmes ontwikkeld die op basis van de actuele vraag en aanbod van elektriciteit verbruikers in of uit kunnen schakelen, om zo vraag en aanbod zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Als voorbeeld hiervan worden industriële koelcellen en de pompen van waterschappen benoemd. In al die gevallen is er een bandbreedte waarbinnen alles eigenlijk wel okee is. In een vriescel die niet te warm of te koud is, mag het best een beetje warmer worden als er even niet gekoeld hoeft te worden, maar kan er ook eerder dan nodig weer begonnen worden met bijkoelen als de prijzen dalen omdat het hard waait of de zon volop schijnt.
Datzelfde geldt voor het op peil houden van rioolputten of het grondwaterpeil in de polder. Afhankelijk van de elektriciteitsmarkt is het uitstekend mogelijk wat eerder of later beginnen met pompen zonder dat dit direkt tot overstromingen leidt. Eigenlijk haast te vergelijken met de tijd dat polders nog met windmolens werden drooggehouden; als het even kan pomp je alles weg als het daar hard genoeg voor waait.
Op een heel andere manier doet Cohere iets soortgelijks. Zij verkopen zelf geen stroom, maar wel manieren om slimmer met elektriciteit om te gaan. Hierbij richten ze zich heel sterk op de eigenaars van elektrische auto’s, die tegelijkertijd met het installeren van een autolaadpunt en/of zonnepanelen een kastje aan kunnen laten sluiten dat het complete elektriciteitsverbruik van de gehele woning constant bemetert en op basis daarvan de elektrische auto sneller of langzamer laat laden. Naar keuze kan deze een auto supersnel opladen, door alles wat de huisaansluiting over heeft naar de autoaccu te sturen. Er kan echter ook voor gekozen worden alleen de opbrengst van de eigen zonnepanelen naar de auto te sturen. Dit maakt het mogelijk de auto vol te tanken zonder daarbij stroom uit het openbare net te hoeven kopen.
Startup Solease is tijdens de inleiding al aan het woord geweest, en wat zij doen is inmiddels duidelijk; ze verhuren zonnepanelen aan particulieren. De huurprijs ligt beneden de inkoopprijs van de door de panelen geleverde elektriciteit, dus iedereen met een geschikt dak kan vanaf dag één bespáren op z’n maandlasten.
Een combinatie van de huurzonnepanelen van Solease op het dak, de hardware van Cohere in de meterkast en de software van Senfall die apparaten in- of uitschakelt en je hebt een perfect enerziezuinig en slim huis dat zo min mogelijk stroom uit het net inkoopt of eraan teruglevert.

De overige startups die aan het woord komen zijn Sustanalyze, Cashwijzer en Repurpose. Stuk voor stuk mooie projecten en initiatieven om rekening mee te houden.
Cashwijzer is een bedrijf dat belooft te ontzorgen en besparen; geef hun een schoenendoos vol verzekeringspolissen en nutsproducten, en zij stappen voor je over naar een goedkopere bank, verzekeraar, kabelaanbieder, telecommaatschappij, internetprovider et cetera. Gegarandeerd tegen dezelfde of betere voorwaarden en tegen een lagere prijs – plus de garantie dat de kosten van hun consult lager uit zullen vallen dan de gerealiseerde besparing.
Repurpose en Sustanalyze zijn beide bedrijven met een mooi duurzaam doel voor ogen. Repurpose herbruikt bouwmaterialen die anders na sloop of verbouwing gestort zouden worden, en maakt daar esthetisch fraaie nieuwe dingen van. Als concrete voorbeelden worden een muur van oude deuren en een stoep betegeld met afgedankte vensterbanken aangedragen. De begeleidende foto’s die door de beamer op groot scherm worden geprojecteerd maken indruk.
Sustanalyze gooit het over een heel andere boeg. Akshay Patel vertelt over zijn kantoren in Nederland en India waar onderzoekers en ontwikkelaars aktief worden ondersteund in hun werk en waar wordt gestreefd naar het produceren van eigenlijk alles, met zo min mogelijk impact voor veiligheid en leefomgeving. Een mooi streven, maar misschien net iets te abstract voor dit publiek. Meteen na afloop van de presentaties is er tijd persoonlijk van gedachten te wisselen met de mensen achter deze startups, en daarbij blijft het tafeltje van Akshay angstvallig leeg, terwijl het juist drukte van belang is bij het tafeltje van Senfall. Er wordt druk gevist naar het geheim achter hun software. Hoe voorspelt deze de onbalans in het net? Prognoses op basis van de APX-prijs van gisteren? Fluctuaties in de lichtnetfrequentie? De jongens van Senfall houden wijselijk hun kaarten dicht tegen de borst en laten alleen maar los dát hun algoritme werkt en zich al in de praktijk bewijst, maar zeggen niet hóé. Wel volgt de boodschap dat ze van harte bereid zijn een licentieovereenkomst te sluiten met energiebedrijven die iets met hun platform zouden willen doen. Waarvan akte.
Daarna sluit ik me aan bij het groepje dat spreekt met Jan-Willem Heinen van Cohere. Qua hardware niet veel meer dan een industriële computer en wat meetspoelen in de meterkast, maar onder de motorkap zit ook hier een doordacht stukje software. Dat verklaart meteen waarom Cohere zich richt op mensen die elektrisch gaan rijden; bij het aansluiten van de laadpaal moet de groepenverdeelkast toch open, en kan de installateur zonder veel extra moeite de apparatuur van Cohere inbouwen. In de toekomst zou de auto ook dienst kunnen gaan doen als thuisbatterij, zodat de wasmachine op momenten met weinig wind of zon tóch kan draaien, op de accu van de Tesla op de oprit.
Eventjes dwalen mijn gedachten af naar dat megagrote pand in Amsterdam Zuidoost waarin het Europese hoofdkwartier van Tesla huist. Wat een gemis dat er geen enkel zonnepaneel of zonneboiler te bekennen is op het o zo saaie zwarte, platte bitumendak van d´t gebouw – terwijl het moederbedrijf van Tesla hectares en hectares goedkope woestijngrond in Texas en Utah volplempt met panelen. Jammer. In een klein en dichtbevolkt land als Nederland is het tenslotte geen overbodige luxe om slim met grond om te gaan. Wat is een mooier voorbeeld van efficient en intensief bodemgebruik dan het energieverbruik van een gebouw te verlagen door een paar platen op het dak te schroeven? Dit was ook meteen de kernboodschap van het idee waarin ik zelf in maart 2015 meedeed aan een ideeënwedstrijd, waarbij ik voorstelde om platte daken van appatementscomplexen en bedrijfsverzamelgebouwen zo goed mogelijk in te richten voor de opwek van zonneenergie, en deze naar rato te verdelen onder de gebruikers van deze panden. Zonder rendements- en transportverliezen bij opwek en transport, en zonder transportkosten voor de eindgebruiker, waardoor de consumentenprijs per kilowattuur zelfs láger is dan die van stroom uit de fabriek. In een iets aangapaste, meer op coolroofing gerichte, vorm doet ditzelfde idee mee aan een andere ideeënwedstrijd. Tot maandag 28 september kan er nog op mijn idee gestemd worden via https://www.voordewereldvanmorgen.nl/duurzame-projecten/coolroofnl.

Na afloop van de groepsgesprekken aan tafel komt er een eind aan het formele programma, en is het tijd om informeel te genieten van kaasblokjes en cola. Daarbij spreek ik nog even kort met Pierre Vermeulen van Solease die prachtig kan verhalen over de drie jaar dat hij in India woonde en werkte, en de problemen die een overbelast electriciteitsnet, slecht geïsoleerde gebouwen en loeiende airco’s met zich meebrengen. Dit bevestigt mijn gedachte dat coolroofing meer dan de moeite waard is.
Ook Pierre’s visie op de arbeidsmarkt, waarbij mensen niet puur worden gewaardeerd op het feit dat ze elke dag netjes van acht tot vijf in een geestdodend saai kantoor achter hun computer zitten met een treurniswekkend bakje automatenkoffie in een plastic bekertje bij de hand, maar waar het meer gaat om wat de persoon feitelijk gedaan krijgt, ongeacht het moment of de plek waar dat gebeurt. Ik vraag of dat niet leidt tot een cultuur van digital nomads, die hun kantooromgeving verruilen voor bijvoorbeeld een hangmat op Bali. Blij verrast hoor ik Pierre zeggen dat hij dat wel prima zou vinden. Mooi om te horen, en een mooi, inspirerend einde van een inspirerende bijeenkomst.

Some things are worth waiting for. October 26th, 2014, 05:27 AM I bought a ticket to a concert to be held nearly a full year later. It felt awkward to buy a concert ticket nearly a year in advance, but this, this was nothing but a no-brainer. I had to be there. And what’s a year if you’ve been secretly wishing for this to happen for a full decade?
In 2004 musical mastermind Arjen Anthony Lucassen released his sixth Ayreon studio album. A host of musicians brought together for a stunning 2 disc concept album The Human Equation. Just like the previous 5 album released under the Ayreon bandname, the entire album tells a story, and each song can be compared to a chapter in a book. Each song broadens and deepens the experience.
While listening, it remains essential to read along in the CD booklet to keep track of everything happening, and even then it’s a wild a wild and intense rollercoaster you want to ride again as soon as you’ve recovered from the previous ride. And during that second, third, fourth ride you’ll discover even more layers and depths in the brilliant storylines.
Sadly, the only way this music could be enjoyed was by playing the studio albums. The Ayreon website hosts an FAQ, and one of the most freqently asked questions is whether the music will ever be performed live on stage. The answer given on the website to that is negative. Wikipedia, too, clearly states that “Due to its particular nature, Ayreon was never played live” – but to every rule there’s an exception, and that one exception happens to happen this very weekend.
Though, personally, I still am particularly fond of the very first Ayreon album “The final experiment” and always hoped it would be made into a movie. Anime, obviously, since to me it has a rather distinct Ghibli‘esque aura surrounding it. Partially due to the awkward mixture of fantasy and science fiction found in “The Final Experiment”. Which, also, explains why “The Human Equation” is the story fit to be turned into a stage performance. Rather than in a world occupied by magicians and spaceships, it takes place in a world where people commute from home to their busy jobs by cars, and where people do and experience things we all can relate to. More than a decade after the release of “The Human Equation” it’s performed as a stage play under the name “The Theater Equation” – One weekend only, one venue only.

September 18th, 2015. The long wait is rewarded. A train ride takes me to Rotterdam Centraal, from where I walk toward the Erasmusbrug – which brings me to the opposite side of the river, where the Nieuwe Luxor Theater is located, and therein restaurant Leipzig, where I’ll enjoy a three course meal prior to the concert.
The concert itself is everything one could expect and more. The stage is set with a car wreck, hospital bed and other props needed to play out the entire rock opera as if it were a Broadway musical – and it works. The music and acting complement each other, and rather than having to read, listen and digest at the same time to keep up with the storyline, when played out the story literally unfolds before your own eyes in an even more incisive way than when listening to the album alone. As if you’re actually witnessing it.

The one time I got slightly distracted was during the song “Loser” – because, for me, there’s an interesting anecdote attached to that song.
In June 2004, a mere month after The Human Equation was released, I visited the Arrow Rock Festival. Shortly before Alice Cooper would start his performance, a tall, long haired figre clearly recognized as Arjen Lucassen stood amidst the crowd, and chanted parts of the lyrics of “Loser” – obviously because the original lead vocalist on that song, the late Mike Baker, deliberately tried to sound like Alice Cooper, because that tone of voice fit the role of “father” in The Human Equation so well. Obviously, I was rather pleased that this happened within earshot, and that it made sense to me. For some reason I was under the impression only a fraction (if any) of the other people in front of the tented stage were aware who this tall long haired guy in their midst was, and why he kept shouting the word “loser” while awaiting Alice Cooper to hit the stage.

Aside from that one moment my mind wandered off to an amusing memory from times past, the first half was a delight to gaze upon – though second balcony, way up, was possibly not the best place to see it from. The supporting visuals projected on the backdrop were largely invisible, and at times it was difficult to see which character was singing and what their part in the story was. I came to regret not listening to the album a couple of times over the past year, or during the trainride to Rotterdam.

During intermission, it’s raining dramatically outside. The many lights surrounding the modern Rotterdam architecture illuminate the big droplets of rain, creating an interesting contrast of light and shadow outside. Inside, intermission is spent cozy and convenient with some snacks and a drink, pre-ordered and pre-paid prior to the show. A concept worthy to be copied by others. It’s a delight not having to cope with queues during intermission, but truly enjoy it as a relaxing and refresing break.

Second half is the part in which all the mystery unravels. The music sounds as good performed live as it does on the album, and the story carries on up to the point where it becomes clear why and how the accident could occur, and why the wife and best friend kept visiting the hospital for three weeks straight. Everything unravels. The hospital scenes ends – and then there’s that twist. The same twist the album ends with, but on stage there’s an extra twisted twist. Twisted.